با همه ادعایی كه درباره فرهنگ و هنرمان داریم و تلاش‌هایی كه (بی قضاوت درباره نتیجه) برای حفظ آنها می كنیم، اسف بار است به خاطر مساله‌ای ساده مانند مدیریت كه ما ایرانی‌ها از آن تلقی دیگری شاید شبیه به ریاست داریم، نتوانیم مشكل ساده ای را حتی در مدت زمانی قابل توجه حل كنیم؛ گاه حتی حیثت و وجهه بین‌المللی ما و قضاوت بسیاری كه هنگام سخن گفتن از فرهنگ در ذهنمان جایی ندارند، هم باعث نمی شود دست به دست هم دهیم و مشكل ساده‌مان را حل كنیم شاید هم مساله به همان تلقی همیشگی ما از مدیریت برگردد.... به هر حال بین مفهوم مدیریت و ریاست فاصله بسیار است!
یكی از بارزترین نمونه های تكامل یافته معماری ایران مسجد جامع اصفهان است كه به تنهایی شیوه‌های مختلف معماری و هنرهای تزئینی ده قرن تاریخ اسلامی ایران،‌ از عصر سلجوقی تا كنون را به نمایش می گذارد. بنای این مسجد سال 156 هجری قمری و زمان خلافت منصور خلیفه عباسی، به دستور والی اصفهان ایوب بن زیاد و با هزینه مردمی ساخته شد. نخستین قسمت‌های این بنا كه ایوان جنوبی مسجد است، متعلق به اولین دوران پس از اسلام است و تا دوره سلجوقی بخش‌های دیگری هم به این بنا افزوده شده است. پس از آن نیز در دوره های صفویه، مغول و حتی تا دوره قاجاریه بخش هایی به این بنا افزوده شده یا مرمت و بازسازی شده كه هركدام بر اساس معماری همان دوران شكل گرفته‌اند و لاجرم حائز ارزش‌های میراثی دوران مربوطه هستند.
با این وصف اتلاق عنوان یكی از بی نظیر ترین آثار تاریخی كشور به این مسجد نمی تواند دور از واقعیت باشد و عجیب نیست باستانشاناسان بزرگ و حتی كسی چون "آرتور پوپ" كه در زمینه ایران‌شناسی تخصص داشت و سال‌ها در زمینه مسجد جامع اصفهان تحقیق و مطالعه كرده، ارزش های تاریخی این اثر را به جهانیان شناسانده باشد اما.....
بنایی كه می توان ساعت‌ها درباره ارزش های معماری و تاریخی اش سخن گفت، این روزها با یك خبر تلخ نقل محافل رسانه های خبری است! مسجد جامع اصفهان به این دلیل كه زیر نظر مدیریت واحدی اداره نمی‌شود فرصت ثبت در آثار تاریخی جهانی را از دست داده است! مسجد جامع اصفهان در حال حاضر زیر نظر میراث فرهنگی و گردشگری، اداره اوقاف و هیات امنای مسجد اداره می شود و حریم آن زیر نظر شهرداری است!
شیرین روحانی كارشناس دفتر ثبت میراث جهانی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره ضوابط ثبت یك اثر در میراث جهانی می گوید: "هر اثر تاریخی برای ثبت در میراث جهانی باید با ضوابط تعیین شده از سوی میراث جهانی را داشته باشد و لااقل چهار معیار از شش معیار مورد نیاز برای ثبت را داشته باشد."
" مدیریت واحد" برای نگهداری ازاثر، وجود نقشه برای مشخص كردن عرصه و حریم مصوب اثر، مرمت و معرفی آن به گردشگران و وجود "پرونده ثبتی" كه شامل هفت قسمت باشد و معیارهای كنوانسیون 1972 حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان را در خود داشته باشد، از مهمترین معیارهایی است كه برای ثبت یك اثر به عنوان میراث جهانی مد نظر سازمان یونسكو قرار می گیرد. روحانی می گوید: "تاكید یونسكو از این روست كه مدیریت دولتی در یك اثر موجب می‌شود آن اثر صاحب طرح مدیرتی نیز باشد. از آنجا كه مدیریت مسجد جامع اصفهان در اختیار دستگاه‌های دولتی نیست و هیات امنا آن را اداره می كند، نمی تواند طرح مدیتریتی منسجمی داشته باشد.".
شاید تلقی روحانی به عنوان نماینده سازمان میراث فرهنگی از عبارت "مدیریت واحد" ناشی از همان تلاشی باشد كه نه فقط در این سازمان بلكه در سایر نهادهای مربوطه صورت می‌گیرد تا مسجد جامع اصفهان را از آن خود كنند؛ حقیقت این است كه میراث فرهنگی متعلق به همه مردم است و حتی یك NGO علاقمند به میراث تاریخی هم می تواند مدیریت آن را البته تحت نظر یك سازمان دولتی مرتبط انجام دهد و كاش در این باره مسئولین امر كمی بزرگوارانه تر و آینده نگرانه تصمیم بگیرند. این نكته انكارنشدنی است كه مسجد جامع اصفهان با ارزش های تاریخی و فرهنگیش همه قابلیت‌های لازم برای ثبت در میراث جهانی را دارد و باید برای این مورد هم تدبیری اندیشیده شود؛ اما گویی جدال بین سازمان‌های مختلف حتی پس از دو سال تمام ناشدنی به نظر می‌رسد.
سیف الله امینیان معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره اقدام این سازمان برای ثبت مسجد جامع اصفهان در فهرست میراث جهانی می گوید: "در سفر دو سال پیش هیات یونسکو به اصفهان، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان پیشنهاد ثبت مسجد جامع را در فهرست آثار جهانی ارائه داد اما یونسکو با این پیشنهاد به دلیل عدم مدیریت واحد مسجد مخالفت كرد ولی هنوز جای امیدواریست، چون با تغییر شیوه مدیریت مسجد،‌ یونسکو اقدام به ثبت آن می‌كند.".
...و الیته باز جای امیدواریست كه هیات یونسکو به ایران سفر كرد تا به یادمان بیفتد این مسجد قابلیت ثبت در آثار جهانی را دارد، كاش برای سپردن اداره آن به یك مدیریت واحد هم جای امیدواری باشد!